غلام جوان دولوئی، استادیار پژوهشکده زلزله شناسی پژوهشگاه
حسین حمزه لو، استادیار پژوهشکده زلزله شناسی پژوهشگاه
آرش اسلامی، کارشناس پژوهشکده زلزله شناسی پژوهشگاه

پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
مرداد 1384

1- مقدمه

در ساعت 21و 53 دقیقه و 47/90 ثانیه ( به وقت محلی) زمین‌لرزه ای به بزرگای محلی (Ml=4/5) در 34 کیلومتری شمال باختری نیشابور و 13 کیلومتری باختر بزغان به وقوع پیوست. مختصات رومرکزی این زمین‌لرزه 36/34 درجه عرض شمالی و 58/45 درجه طول خاوری می باشد ( شکل 1). لرزه نگاشت های ثبت شده در 13 ایستگاه لرزه نگاری سه مولفه ای باند پهن دائم پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در شکل (2) نشان داده شده است.

شکل (2): لرزه نگاشتهای ثبت شده از زمین‌لرزه 84/5/16 نیشابور.

2- تکتونیک و لرزه زمین ساخت منطقه

وضعیت تکتونیکی در پهنه شمالی استان خراسان رضوی با توجه به داده‌های زمین شناسی و با عنایت به غالب گزارشهای زمین شناسی الگویی چین خورده است که با پهنه زاگرس مقایسه شده است چرا که ساختار اکثر چین ها بصورت نامتقارن، ممتد و کم و بیش موازی با هم هستند و روندی شمال باختر- جنوب خاور را در پهنه کپه داغ آرایش داده اند. در جبهه جنوب باختری، چین ها فشرده تر بوده در حالی که بسوی سمت شمال و خشکی توران، چین ها بازتر بوده و سرانجام از بین می روند.
با توجه به شواهد موجود به مثابه فشردگی چین خوردگی ها در پیشانی جنوبی و چین های نامتقارن و پرشیب جنوب باختری به نظر می رسد که حرکت ورق ایران به سمت کپه داغ، در وضعیت چین خوردگی های رسوبات نقش بسزایی داشته است و باعث تغییر سازوکار گسلهای پی سنگ از حالت نرمال به راندگی با شیب به سمت شمال و بوجود آمدن گسل های امتدادلغز گردیده که جهت جابجایی زوج های گسلی با راستای فشارشی صفحه ایران بر کمربند چین خورده کپه داغ انطباق دارد.
جدا از پیشروی و پسروی های وابسته به حرکت های خشکی زایی، نبود ردیف های دریایی جوان تر از ائوسن نشانگر عملکرد رخداد پیرنه بر وضعیت جغرافیای دیرینه این کمربند چین خورده می باشد. ولیکن وجود الگوی چین خوردگی کنونی کپه داغ بر اثر رخداد کوهزایی اواخر پلیوسن کاملاً مورد اطمینان و یقین است. وضعیت کنونی کمربند چین خورده کپه داغ و فشردگی آن که سبب کوتاه شدگی در پوسته گردیده می تواند با در نظر گرفتن 70 کیلومتر پهنای این فشردگی نسبت به طول حوضه میزان فشردگی را در حدود 15 درصد بدست دهد.
از نظر زمان تشکیل و سازوکار حرکتی، گسلها در کمربند چین خورده کپه داغ را می توان به دو گروه تقسیم بندی کرد.

• گسلهای همزمان با فرونشست حوضه که بطور عموم روند شرقی- غربی و یا شمال شرقی- جنوب غربی دارند و ابتدا دارای سازوکار نرمال بوده ولی پس از برقراری رژیم فشارشی به انواع برگشته با شیب رو به شمال تبدیل شده است.
• گسلهایی که محور چین ها را قطع کرده و از نوع همگرا هستند که ممکن است امتدادلغز راستگرد با روند شمال باختری و یا امتدادلغز چپگرد با روند شمال خاوری باشند. گسلهای امتدادلغز راستگرد در مقایسه با انواع چپگرد طول و توان لرزه خیزی بیشتری دارند (گزارش تعیین محل ایستگاههای لرزه نگاری باند پهن دائم استان خراسان رضوی، جوان و قاسمی1384).

گسلهای فعال و توانمند منطقه خراسان رضوی در شکل (3) نشان داده شده است. مهمترین این گسله‌ها به شرح زیر هستند:

• راندگی بینالود
  گسل بنیادی بینالود با راستای خم دار شمال باختری- جنوب خاوری و درازای نزدیک به 92 کیلومتر در پای دامنه جنوب باختری رشته کوه بینالود واقع شده و از 15 کیلومتری خاور شهر نیشابور می گذرد. اختلاف بلندی ناگهانی و شدید میان دشت شمال نیشابور ( با ارتفاع حدود 1200 متر) و نزدیکترین چکادکوه به آن در یک فاصله تقریباً 20 کیلومتری ( با ارتفاع نزدیک به 3200 متر) از جمله ویژگیهای توپوگرافی این پهنه است که به نظر می رسد در راستای گسل فعال بینالود روی داده باشد. سازوکار این گسل، راندگی با شیب به سمت شمال خاوری است. به نظر می رسد که زمین‌لرزه سال 1928 میلادی، با بزرگی 2/5 در ارتباط ب این گسل روی داده باشد.
• گسل باغان
  گسلی است با درازای 50 تا 55 کیلومتر و راستای شمال، شمال باختری- جنوب، جنوب خاوری، با صفحه گسلش شاغولی که به هنگام زمین‌لرزه اول ماه مه 1929 میلادی (12 اردیبهشت 1308) در کپه داغ به وجود آمد و روستای باغان در مجاورت آن قرار دارد.
• گسل نیشابور
  گسلی است با راستای شمال باختری- جنوب خاوری، درازای 74 کیلومتر و شیب به سوی شمال خاوری که از 3 کیلومتری شمال باختری نیشابور می گذرد.
• گسل فشاری ریوند
  گسلی است با راستای خمدار شمال باختری- جنوب خاوری، درازای 67 کیلومتر و سازوکار فشاری و شیب به سوی شمال خاوری.
• گسل شمال بوژان
  گسلی است به درازای 65 کیلومتر، راستای خمدار شمال باختری- جنوب خاوری و شیب به سوی شمال خاوری که به موازات راندگی بینالود قرار دارد.
• گسل کال شور
  گسلی است کواترنر با راستای شمال، شمال باختری- جنوب، جنوب خاوری، با درازای 22 کیلومتر و شیب به سوی شمال- شمال خاوری که در 11 کیلومتری جنوب شهر نیشابور قرار دارد.
• راندگی موشان
  گسلی است با راستای شمال باختری – جنوب خاوری با درازای 19 کیلومتر و شیب به سوی شمال خاوری که از 21 کیلومتری جنوب خاوری نیشابور می گذرد.
• گسل نسک
  گسلی است با راستای شمال باختری- جنوب خاوری و درازای 29 کیلومتر که از 30 کیلومتری شمال باختری نیشابور می گذرد.

شکل (3): نقشه پهنه‌های لرزه خیز و گسلهای اصلی گستره استان.

3- لرزه خیزی منطقه

با عنایت به اینکه پهنه استان خراسان رضوی از نقطه نظر ساختاری دارای وضعیت کاملاً پیچیده بوده و در محل برخورد ورقه ایران مرکزی با ورقه توران در شمال و همچنین زیر پهنه بلوک لوت با زیر پهنه طبس در جنوب باختری و بلوک افغان در جنوب خاوری قرار دارد و دارای پتانسیل بالایی از لرزه خیزی است بطوری که در طی سده بیستم چندین زمین‌لرزه مخرب در این پهنه روی داده است که می توان از زلزله 25 شهریور 1357 طبس که بزرگترین زلزله رویداده در پهنه ایران زمین با بزرگی 7/7= Ms نام برد که باعث کشتار دست کم 20000 نفر و ویرانی حدود 90 روستا به همراه شهر طبس شد نام برد. این زمین‌لرزه در ناحیه ای که حدود 1100 سال بدون لرزه بود به وقوع پیوست و نشان داد که داده‌های پراکنده زمین‌لرزه‌های تاریخی در یک ناحیه نمی تواند به تنهایی لایه مناسبی برای ارزیابی خطر زمین‌لرزه به حساب اید. با توجه به این مسئله منطقه نیازمند یک کار سخت جهت جمع آوری داده‌های دستگاهی مناسب در طی زمان می باشد که باید مدنظر قرار گیرد.
پهنه استان خراسان رضوی با توجه به وجود مراکز مهم صنعتی، اجتماعی و مذهبی و تراکم جمعیت زیاد بخصوص در بخش شمالی دارای حساسیت ویژه ای می باشد و با عنایت به تاریخچه لرزه خیزی استان که همواره در طی تاریخ شاهد رویدادهای لرزه ای بس مخرب و وحشتناکی بوده است لذا باید توجه خاصی به بحث لرزه خیزی و شناخت بهتر سازوکار ساختاری پهنه استان نمود. برای نمونه وضعیت احتمال رخداد زمین‌لرزه در پهنه استان با توجه به مطالعات آماری و نتایج حاصل از مطالعات نظری در مورد شتاب و اطلاعات شدت نسبی سطح کشور به دو حوضه شدت نسبی تقسیم شده است که احتمال رخداد زمین‌لرزه‌هایی با شدت نسبی 8 مرکالی و بیشتر وجود دارد و ضریب زلزله خیزی« یک» در این حوزه پیشنهاد شده که شهرهای پرجمعیت مانند مشهد، گناباد در این دسته بندی قرار می گیرند. در شکل (4) نقشه پهنه بندی خطر لرزه ای در پهنه استان را می توان مشاهده کرد.

شکل (4): نقشه پهنه بندی خطر لرزه ای پهنه استان خراسان رضوی

زمین‌لرزه‌های تاریخی و سده بیستم در گستره استان خراسان رضوی بسیار روی داده است که شرح مختصری از این رویدادها ارائه می گردد. این توصیف به منظور ارائه تصویر هرچه بهتر از سازوکار مسبب این رویدادها و همچنین سیمایی کلی از شرح تلفات جانی و خرابی ها در این زلزله‌ها است.

3-1- زمین‌لرزه‌های تاریخی در گستره استان خراسان رضوی

• زمینلرزه 763 میلادی- خراسان
  در سال 763 میلادی زمین‌لرزه فاجعه باری در خراسان روی داد که کوهها را از جای خود حرکت داد و هیچ درختی و سنگی را به جای خویش استوار باقی نگذاشت. بزرگای این زمین‌لرزه 7/6=Ms برآورد گردیده است. محلهای احتمالی این زمین‌لرزه که ره‌های ارتباطی مهمی از آن می گذشته می تواند قهستان ( خواف، قاین، طبس) و یا ناحیه جاجرم، جوین و نیشابور باشد.
• زمینلرزه 22 دسامبر 856 میلادی قومس
  در روز سه شنبه 18 شعبان 242 قمری زمین‌لرزه فاجعه باری در البرز خاوری روی داد که منطقه قومس و ناحیه خراسان باختری، توابع نیشابور را ویران کرد. در درازنای قطعه زمین حاصلخیزی که به طول 350 کیلومتر میان البرز و دشت کویر، از خور تا فراسوی بسطام و در بخشهایی از طبرستان و گرگان کشیده شده است و 200000 تن کشته شدند و عملاً تمامی روستاها ویران گردید. بزرگای زلزله 7/9=Ms بوده شدت رو مرکز زلزله در حدود Io=X تخمین زده شده است.
• زمینلرزه اوت 943 میلادی- اترک- نسا
  در ذیحجه 331 قمری زمین‌لرزه فاجعه باری به بزرگای 7/6=Ms در منطقه نسا روستاهای بسیاری را ویران کرد و بیش از 5000 تن را کشت. زمین‌لرزه‌ها در دره سملقان بیش از سی روستا را فراپوشاند و به نظر می رسد که دگر ریختی های زمین با سد کردن و قطع جریان آب اثرات مهمی بر رودخانه‌های این دره به جا گذاشته باشد.
• زمینلرزه 2 ژوئن 1052 میلادی- بیهق
  زمین‌لرزه ویرانگری در منطقه بیهق و بویژه در پیرامون مرکز آن منطقه ( سبزوار کنونی) با بزرگای 7/0=Ms روی داد. رویداد لرزه ای اصلی در اول صفر 444 قمری و پسلرزه‌های آن به مدت بیش از یک ماه دنباله داشت که شهر و باروی آن را به ویرانه ای بدل ساخت. زمین‌لرزه به گونه ای گسترده حس شد و از سالی که این رویداد مهلرزه ای اتفاق افتاد، تا یک سده پس از آن هنوز به عنوان سال زمین‌لرزه یاد می شد. افرادی بسیاری کشته شدند و باروی شهر به مدت بیست سال به صورت ویرانی باقی ماند.
• زمینلرزه مه 1066 میلادی- قهستان
  رشته ای از تکانهای زمین‌لرزه در خراسان روی داد که بزرگترین آن با بزرگای 6/5=Ms بوده و باعث شکافتن کوهها و ویرانی شماری از روستاها گردید. بسیاری کسان جان خود را از دست دادند و بازماندگان در فضای بیرون ماندند.
• زمینلرزه 1145 میلادی- نیشابور
  در سال 540 قمری زمین‌لرزه ای با بزرگای 5/3=Ms با ویرانگری محلی برخی از ساکنان نیشابور را به فکر مهاجرت انداخت.
• زمینلرزه 1209 میلادی- نیشابور
  در سال 605 قمری زمین‌لرزه فاجعه باری که در سرتاسر بخش بزرگی از خراسان حس شد، منطقه نیشابور را تقریباً بکلی ویران کرد. بزرگای این رویداد7/6= Ms بوده است. شمار بسیار اندکی از ساختمانها در نیشابور توانستند در برابر زلزله ایستادگی کنند و بقیه شهر فروریخت و به رغم این واقعیت که پیشلرزه‌ها به مردم هشدار داده بودند و بسیاری از آنان به فضای باز گریخته بودند شمار بسیاری از مردم کشته شدند. آسیب در بیرون شهر نیز به همان اندازه سنگین بود، به گونه ای که در چندین روستا حتی یک نفر هم جان بدر نبرد. در مجموع پیرامون 10000 نفر کشته شدند.
• زمینلرزه 1238 میلادی- گناباد
  در حدود سال 635 قمری رویداد زمین‌لرزه با بزرگای 5/3=Ms در گناباد روی داد که منجر به ویرانی کلی در منطقه گردید.
• زمینلرزه 1251 میلادی- نیشابور
  زمین‌لرزه ای در سال 649 قمری با بزرگای 3/5=Ms در نیشابور روی داد که بخشی از شادیاخ را بکلی ویران کرد.
• زمینلرزه 7 اکتبر 1270 میلادی- نیشابور
  در بامداد 19 صفر 669 قمری رویداد لرزه ای فاجعه باری با بزرگای 7/1=Ms نیشابور روی داد، حومه پیشین شهر، شادیاخ و شماری روستا را ویران کرد و 10000 تن از مردم از میان رفتند. پسلرزه‌ها تقریباً بدون وقفه به مدت دو هفته دنباله داشت. به همه ساختمانهای عمده از جمله مناره مسجد جامع زیان رسید. سرانجام نیشابور در جایی که از جایگاه پیشین قدری فاصله داشت دگر باره ساخته شد.
• زمینلرزه 21 اکتبر 1336 میلادی- خواف
  در اوایل بامداد دوشنبه 14 ربیع الاول 737 قمری زمین‌لرزه فاجعه باری در خراسان و در منطقه خواف روی داد. بزرگای این رویداد 7/6=Ms و شدت رومرکزی این رویداد Io=X برآورد گردیده است. براثر این رویداد شهر جرد به کلی ویران گشته و در روستاهای میان جرد و زوزن 20000 تا 30000 نفر جان خود را از دست دادند. یک بیماری همه گیر، احتمالاً و یا پس از زمین‌لرزه شیوع پیدا کرد و در نتیجه 11000 تن دیگر در منطقه سنجان زاده ( سنگان) و دوغ آباد مردند. ناحیه کلانلرزه ای زمین‌لرزه باید در امتداد دره‌های رود دو نخ و رود فدک به سوی سنجان (سنگان) کشیده شده باشد. محور بلند ناحیه حدود 110 کیلومتر درازی دارد که در برخی نقاط همراستای گسله‌های کواترنر می باشد.
• زمینلرزه فوریه 1389 میلادی- نیشابور
  در صفر 791 بار دیگر زمین‌لرزه نیرومندی به دنبال پیشلرزه‌های قوی که به مدت چهار روز روی می دادند به نیشابور آسیب رساند. لرزه اصلی که بزرگایی برابر 7/66/7=Ms و شدت رومرکزی برابر Io=X را دارا بود مایه ویرانی تقریباً آنی در تمامی شهر گردید و همه ساکنان شهر، بجز شمار اندکی را کشت. دگر ریختی های زمین، احتمالاً زمین لغزه‌ها، آسیب جدی به برخی روستاها رساند.
• زمینلرزه 23 نوامبر 1405 میلادی- نیشابور
  در 30 جمادی الاول 808 قمری زمین‌لرزه فاجعه بار دیگری با بزرگای 6/7= Ms و شدت رو مرکز برابر Io=X به فاصله 16 سال از زلزله قبلی مجدداً نیشابور و توابع آن را در هم کوبید. شهر کاملاً ویران شد و تنها کسانی که در بیرون و در صحرا بودند جان بدر بردند. پسلرزه‌های ویرانگر به مدت چندین روز دنباله داشت و در مجموع بیش از 30000 تن جان باختند و هیچ ساختمانی پابرجا نماند.
• زمینلرزه مه 1619 میلادی- دوغ آباد
  لرزه ویرانگری در منطقه زاوه و محولات در خراسان در سال 1028 قمری با بزرگای 6/5=Ms و شدت رومرکزی برابر Io=VIII+ دوغ آباد را بکلی به ویرانه ای بدل ساخت. به رغم این واقعیت که بیشتر مردم در بیرون و در کشتزارها بودند زمین‌لرزه حدود 800 نفر را در شهر و بیرون آن کشت. این رویداد از همه لرزه‌هایی که پیش از آن در منطقه روی داده بود بزرگتر تلقی شد.
• زمینلرزه 30 ژوئیه 1673 میلادی- مشهد
  در 15 ربیع الثانی سال 1084 قمری زمین‌لرزه ویرانگری در خراسان با بزرگای 6/6= Ms روی داد. دو سوم مشهد، از جمله گنبد مرقد امام رضا (ع)، سقف گنبدی مسجد گوهر شاد و بسیاری ساختمانهای همگانی ویران شد و 4000 تن کشته شدند. نیشابور به سختی آسیب دید و نیمی از شهر فروریخت و 1600 نفر جان خود را از دست دادند.
• زمینلرزه 1678 میلادی گناباد
  زمین‌لرزه ویرانگری در خراسان روستاهای بسیاری را از بین برد. شهر گناباد بواسطه این رویداد لرزه ای که بزرگای برابر 6/5=Ms را دارا بود بطور کامل تخریب گردید و تلفات بسیار زیادی حاصل شد. تنها مسجد جامع قدیمی پس از زمین‌لرزه بر پا ماند و تنها یک نفر جان سالم بدر برد.
• زمینلرزه آوریل 1687- مشهد
  رویداد لرزه ای شدید در مشهد باعث آسیب های فراوانی گردید.
• زمینلرزه 11 مه 1695 – اسفراین
  در سپیده دم 27 رمضان 1106 زمین‌لرزه بزرگی در دره اسفراین روی داد که بزرگایی برابر 7/0= Ms را دارا بود و سبب ویرانی روستاهای بسیاری در این ناحیه کم جمعیت گردید. در اکثر روستاها بین ده تا یکصد تن جان باختند، روستای بزرگ باتای به طور کامل تخریب گردید و360 نفر کشته شدند. در بنیرو واقع در پای کوههای همجوار زمین لغزه ای روستا را فراپوشاند. در کوران، جایی در سوی جنوب دره، لرزه آسیب های فراوانی ببار آورد. به مدت بیش از یک سال تا 25 محرم 24 اوت 1696، پسلرزه‌های نیرومند به فراوانی روی می داد و تا لرزه‌های خفیف نیز یکسره فروکش کند نزدیک سه سال به درازا کشید.
• زمینلرزه 1804 میلادی- مهر
  خانه‌های بسیاری در مهر ویران شد و خانه‌های دیگری آسیب دید. این رویداد لرزه ای که در سبزوار حس شد، سنگریزشهایی را از کوههای همجوار به راه انداخت. شدت رومرکزی که برای این رویداد مهلرزه ای برآورد گردیده است حدود Io=VII می باشد.
• زمینلرزه 1833 میلادی- قوچان
  زمینلرزه لرزه ویرانگری با بزرگی 2/6=Ms شهر قوچان و اطراف آن را ویران نمود و آسیب های زیادی به شیروان وارد آورد.
• زمینلرزه ژوئن 1851 ژوئن- قوچان معدن
  رویداد لرزه ای ویرانگری در ناحیه قوچان ( خبوشان) و منطقه سرولایت نیشابور روی داد و به گستره بزرگی آسیب رساند. با توجه به بزرگای 6/9=Ms این رویداد در قوچان یک چهارم خانه‌ها و نیز گنبد امامزاده سلطان ابراهیم فرو ریخت و حرم آن ویران شد. در شهر 160 نفر کشته و زخمی شدند. زمین‌لرزه روستاهای کوچک بسیاری را در منطقه همجوار سر ولایت و برزونون ویران کرد و حدود 2000 تن را کشت. لرزه در مشهد به شدت احساس شد و زمانی طولانی به درازا کشید و یک تن را کشت. در تربت حیدریه نیز این رویداد حس گردید. در ژانویه 1852 یک پسلرزه بسیار شدید آسیب فراوانی به قوچان رساند.
• زمینلرزه 23 دسامبر 1871 میلادی- شمال قوچان
  در شب 9 شوال 1288 قمری زمین‌لرزه ای با بزرگی 7/2=Ms منطقه شمال قوچان را در هم کوبید. در دره اترک نیمی از شهر قوچان، از جمله بقایای باروری آن، مسجدها، مدرسه‌ها و گنبد امامزاده سلطان ابراهیم ویران شد. شمار اندکی از مردم کشته شدند زیرا زمانی پیش لرزه‌های خفیفی روی داده و غوغاهایی شنیده می شده است. در سوی شمال باختر، جعفرآباد و اسفنجیر و نیز هشت روستای دیگر که در دره بین این دو آبادی جای داشتند بکلی ویران شد و تلفاتی به بار آورد. دامنه آسیب ه تا منطقه چنار و دره اینچه پایین گسترش داشت. لرزه در مشهد و تا تهران نیز حس شد.
• زمینلرزه 17 نوامبر 1893 میلادی- جنوب قوچان
  به دنبال لرزه نیرومندی در 20 اکتبر، رویداد لرزه ای در شامگاه 8 جمادی الاول 1311 قوچان را در هم کوبید و بویژه به دره پرجمعیت اترک علیا و منطقه کم جمعیت سرولایت آسیب رساند. بزرگای این زلزله 7/1= Ms تخمین زده شده است. این رویداد باعث گردید تا شهر قوچان که پیشتر در سال 1871 میلادی ویران شده و مجدداً بازسازی شده بود دگر باره بکلی ویران شود. همه خانه‌ها و بقایای باروی شهر ویران شد و دست کم 5000 تن کشته شدند.
• زمینلرزه 17 ژانویه 1895، قوچان
  کوتاه زمانی پیش از نیمروز زمین‌لرزه دیگری با بزرگای 6/8=Ms قوچان و شماری از روستاها را در دره اترک علیا بکلی ویران کرد و حدود 1000 نفر را کشت. این زمین‌لرزه که به دنبال آن تا صبح روز بعد لرزه‌های پایان ناپذیری می آمد، امامزاده سلطان ابراهیم را که پس از زمین‌لرزه 1893 تعمیر شده بود بکلی ویران کرد و یکی از افراد ساکن آن را کشت. در مجموع حدود 770 تن جان خود را از دست دادند. زمین‌لرزه تا شاهرود و بیرجند حس شد و رشته نسبتاً کوتاهی از پسلرزه‌ها به دنبال آمد که حدود یک ماه به درازا کشید و نیرومندترین آنها در 22 ژانویه آسیب هایی به جعفرآباد رساند.

شکل (5): پراکندگی زلزله‌های مهم تاریخی در پهنه استان.

شکل (6): نقشه زلزله‌های سده بیستم پهنه استان خراسان رضوی.

زمین‌لرزه نیشابور توسط 4 ایستگاه شتابنگاری SSA-2 مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ( ایستگاههای چکنه، صفی آباد، سلطان آباد و نیشابور) ثبت شده است. بیشینه شتاب ثبت شده در ایستگاه چکنه به مقدارg 064/0می باشد. شکلهای (10-7) شتابنگاشتهای ثبت شده توسط مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن را نشان می دهند.

شکل (7): شتابنگاشت ثبت شده در ایستگاه چکنه.

شکل (8): شتابنگاشت ثبت شده در ایستگاه صفی آباد.

شکل (9): شتابنگاشت ثبت شده در ایستگاه سلطان آباد.

شکل (10): شتابنگاشت ثبت شده در ایستگاه نیشابور.

منابع

• آمبرسیز، ن. ن و ملویل، چ. پ؛ تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران، انتشارات آگاه، 1370.
• پورکرمانی، م. آرین، م.: لرزه خیزی ایران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1377.
• مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران: پهنه بندی خطر نسبی زمین‌لرزه در ایران، 1376.
• جوان، غ. قاسمی، م.، گزارش تعیین محل ایستگاههای لرزه نگاری باند پهن دائم استان خراسان رضوی، 1384.
• سایت اینترنت ی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن (www.bhrc.gov.ir).