گزارش مقدماتی زمین‌لرزه 1385/3/13 باختر جزیره قشم (خلیج فارس)
آرش اسلامی

معرفی رویداد

در ساعت 45: 10 (به وقت محلی) زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ML=5.1 در مقیاس محلی ریشتر در 40 کیلومتری باختر شهر قشم و 53 کیلومتری جنوب باختری بندرعباس به وقوع پیوست (شکل 1). این رویداد لرزه‌ای در 14 ایستگاه شبکه ملی لرزه‌نگاری باندپهن پژوهشگاه بین‌‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ثبت شده است (شکل 2). براساس لرزه‌نگاشت‌های ثبت شده موقعیت مکانی این رویداد در مختصات 87/ 26 درجه عرض شمالی و 87/ 55 درجه طول خاوری است. عمق این زمین‌لرزه 11 کیلومتر محاسبه شده است.

شایان ذکر است زمین‌لرزه‌ای با بزرگی mb=6.0 در 1384/9/6 در همین منطقه بوقوع پیوسته است که برای اطلاعات بیشتر لطفاً به آدرس اینترنتی زیر مراجعه فرمائید:
گزارش مقدماتی زمین‌لرزه 1384/9/6 جزیره قشم(خلیج فارس)

gheshm_03_06_2006_1

شکل(1): کانون زمین‌لرزه 13 خرداد 1385 باختر جزیره قشم (خلیج فارس).

gheshm_03_06_2006_2

شکل (2): لرزه‌نگاشتهای زمین‌لرزه 1 /5 ریشتری ساعت 45: 10 روز شنبه 1385/3/13باختر جزیره قشم (خلیج فارس) ثبت شده در شبکه ملی لرزه‌نگاری باند پهن پژوهشگاه

gheshm_03_06_2006_3

شکل(3): زمین‌لرزه‌های دستگاهی با بزرگای 5 و بیشتر از 5 منطقه عمومی بندرعباس و جزیره قشم (خلیج فارس).

زمین‌شناسی عمومی استان هرمزگان

استان هرمزگان بر اساس تقسیم‌بندی زمین‌شناسی – ساختاری ایران، گستره‌ای است كه از شمال به زون ایران مركزی، از غرب و شمال غرب به واحد ساختاری زاگرس مرتفع، از شرق به واحد ساختاری زاگرس چین خورده و از جنوب شرق به واحد ساختاری مكران و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌گردد.

  • زون زاگرس
    واحد ساختاری زاگرس یكی از واحدهای اصلی و عمده‌ای است كه قسمت عمده استان هرمزگان در این زون واقع شده است. گسل انتقالی قطر -‌ كازرون با عبور از این استان واحد ساختاری زاگرس رورانده را در مجاورت زون زاگرس چین خورده قرار می‌دهد.پی سنگ زاگرس یك كمپلكس متبلور دگرگونی است كه به احتمال زیاد از گرانیت، گرانودیوریت، گرانیتوئید، شیست، احتمالا افیولیت، مرمر و رسوبات كمی دگرگون شده تشكیل شده است. سازند نمكی هرمز كه در زون ساختاری زاگرس چین خورده رخنمون دارد با سن معادل كامبرین و دارای تركیب سنگ شناسی نمك، انیدریت، ژیپس، ماسه سنگ قرمز و دولومیت بیشترین ضخامت و رخنمون را در این استان دارد.واحد ساختمانی زاگرس چین‌خورده با پهنای در حدود 150 تا 250 كیلومتر دارای روند عمومی شمال غرب به جنوب شرق است و در آن رسوبات پالئوزوئیك، مزوزوئیك و ترشیری به طور هم شیب روی هم قرار گرفته‌اند. این واحد ساختمانی طی سه مرحله تكامل یافته است:

    مرحله پلاتفرم: كه از اینفرا كامبرین تا تریاس میانی طول كشیده و طی آن رسوباتی مشابه با البرز و ایران مركزی بر جای گذاشته شده است. در اوایل پرمین زاگرس بوسیله رسوبات تبخیری – قاره‌ای پوشیده شده كه بعداً رسوبات آهكی مربوط به دریای كم عمق همراه با شیل و رخساره‌های كولابی تا تریاس میانی در آن رسوب‌گذاری شده است.

    مرحله بزرگ ناودیس (تریاس ـ میوسن): در اواخر تریاس این قسمت از سایر مناطق ایران جدا شد و به صورت حوضه فرورفته‌ای كه دائماً در حال نشست بوده است درآمد. جنس این رسوبات كربناته كه در آن مارن، ماسه – سنگ و شیل نیز كم و بیش دیده می‌شود. وجود رسوبات تبخیری و برخی از نبودهای چینه‌شناسی كوتاه مدت نشانه‌ای از حركات قائم (خشكی زایی) در این حوضه رسوبی است. تمام این رسوبات به طور هم‌شیب بر روی رسوبات پالئوزوئیك قرار دارد و هیچ نوع فعالیت ماگماتیسم و دگرگونی طی فاز آلپی در این حوضه مشاهده نمی‌شود.

    مرحله پس از كوهزایی همزمان با ته نشینی كنگلومرای بختیاری طی میو ـپلیوسن، زاگرس و تمام فلات ایران فاز كوهزایی پاسادنین را پشت سر نهاد و چین خوردگی پیدا كرد.

  • زون مكران
    زون مكران كه در جنوب شرقی استان هرمزگان واقع شده است از غرب به گسل میناب، از جنوب به دریای عمان و از شرق به پاكستان محدود می‌شود. در حد شمالی زون مزبور گسل ها و تراست هایی با روند شرقی – غربی وجود دارند كه گسل بشاگرد یكی از مهمترین آنها است. قدیمی‌ترین سنگهای این زون را ملانژهای رنگی تشكیل می‌دهند كه به كرتاسه فوقانی – پالئوسن متعلق است. پس از آن ها به رسوبات ضخیم فلیش مانند ائوسن و الیگوسن برمی‌خوریم كه تناوبی از شیل، ماسه سنگ و مارن است و روی مخلوط‌های رنگی قرار داشته و ضخامت آنها به 5000 متر می‌رسد. این رسوبات قبل از میوسن دچار چین‌خوردگی شدیدی شده است. در میوسن زون مكران به صورت یك حوضه كم عمق در حال فرونشست عمل كرده و تناوبی از لایه‌های مارنی – شیلی، ماسه سنگ، آهك، مخلوطی از سنگ‌های رسوبی، دگرگونی، سنگ‌های بازیك و گدازه‌های بالشی به صورت آمیزه رنگین رسوبی، لایه‌های آهك ریفی، كنگلومرای هارزبورژیتی و در انتها رسوبات كم عمق دلتایی است.نهشته‌های سطحی پلیو – پلیستوسن بیشتر از كنگلومراهایی تشكیل می‌شود كه روی واحدهای قدیمی‌تر را می‌پوشاند. رسوب‌گذاری این نهشته‌ها احتمالا متاثر از آخرین فاز كوهزایی آلپی و شروع حوادث جدید پاسادنین است. از كرتاسه فوقانی تا میوسن زیرین احتمالا در محل مكران فعلی، گودال اقیانوسی وجود داشته كه جازموریان فعلی حاشیه قاره‌ای آن به شمار می‌رفته است. زیرا در این زون اولاً ًپوسته اقیانوسی به صورت توده‌های پراكنده وجود دارد و ثانیا در سنگ‌های گنكلومرایی قطعات افیولیت به چشم می‌خورد. بنابر این همانطور كه گفته شد احتمالا كف این حوضه از نوع پوسته اقیانوسی است و فلیش‌های مزبور از تخریب پوسته اقیانوسی قدیمی‌تر نتیجه شده‌اند.

    زون مكران به طور كلی فاقد هر نوع فعالیت ماگماتیسم است ولی در شمال این زون یك مجموعه از كوه‌های آتشفشانی بین دو بخش گودال مانند كویر لوت و جازموریان مشاهده می‌گردد. این آتشفشان تقریباً در جهت شرقی غربی بوده و همگی طی پلیو – كواترنر فعال بوده‌اند. بعلاوه از نظر تركیب شیمیایی اكثر گدازه‌های مذكور در كادر ولكانیسم جزایر قوسی قرار می‌گیرند.

gheshm_03_06_2006_1